ओळख थोरांची २. पंडित नेहरू

पंडित जवाहरलाल नेहरू

नेहरू हे भारतीय इतिहासातील सर्वात प्रभावशाली व्यक्तिमत्त्वांपैकी एक होते यात शंका नाही. ते भारताचे पहिले पंतप्रधान होते आणि औपनिवेशिक राष्ट्रातून सार्वभौम प्रजासत्ताकात संक्रमण करून देशाचे नेतृत्व केले. त्यांच्या आदर्शांनी आणि मूल्यांनी भारताच्या नशिबाला आकार दिला आणि आजही त्यांच्या वारशाचा देशाला लाभ होत आहे.

पंडित नेहरू हे भारतीय स्वातंत्र्याचे पुरस्कर्ते होते आणि ते प्रत्यक्षात आणण्यासाठी त्यांनी अथक परिश्रम घेतले. ते भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसचे नेते होते, ज्याने ब्रिटीश राजवटीपासून स्वातंत्र्यासाठी प्रयत्न केले. त्यांनी भारत छोडो आंदोलनातही भाग घेतला होता, जे ब्रिटीश राजवटीविरुद्ध कारवाईचे आवाहन होते. भारतीय स्वातंत्र्यासाठी पंडित नेहरूंची बांधिलकी अटूट होती आणि त्यांच्या नेतृत्वामुळेच शेवटी भारताला स्वातंत्र्य मिळाले.

पंडित नेहरू हे द्रष्टे होते आणि भारताच्या विकासात त्यांचे योगदान आजही जाणवते. ते भारताच्या पहिल्या पंचवार्षिक योजनेचे शिल्पकार होते, ज्याने देशाच्या आर्थिक विकासासाठी मजबूत पाया स्थापित केला. त्यांचा शिक्षणाच्या महत्त्वावर विश्वास होता आणि अनेक शैक्षणिक संस्थांच्या स्थापनेत त्यांचा हातभार होता. ते सामाजिक न्यायाचे कट्टर समर्थक होते आणि समाजातील सर्वात वंचित सदस्यांचे जीवन सुधारण्यासाठी ते वचनबद्ध होते.

पंडित नेहरू हे एक प्रेरणादायी नेते होते आणि सर्व भारतीयांच्या प्रगती आणि समृद्धीसाठी त्यांची बांधिलकी खरोखरच उल्लेखनीय होती. ते खरे देशभक्त होते ज्यांनी भारताच्या स्वातंत्र्यासाठी लढा दिला, आर्थिक विकासाला चालना दिली आणि सामाजिक न्याय मिळवून देण्यासाठी काम केले. त्यांचा वारसा भारतात कायम आहे आणि येणाऱ्या पिढ्यांसाठी स्मरणात राहील. एक महान भारतीय नेते म्हणून पंडित नेहरू सदैव स्मरणात राहतील.

पंडित नेहरू हे भारताच्या राजकीय इतिहासातील सर्वात प्रतिष्ठित व्यक्तींपैकी एक आहेत. त्यांनी 1947-1964 पर्यंत भारताचे पहिले पंतप्रधान म्हणून काम केले आणि त्यांच्या कार्यकाळात भारताच्या आधुनिकीकरण आणि विकासासाठी त्यांना मोठ्या प्रमाणावर श्रेय दिले जाते. देशासाठी त्यांनी दिलेले योगदान आणि त्यांच्या मजबूत नेतृत्व कौशल्यासाठी त्यांचे स्मरण केले जाते.

पंडित नेहरू यांचा जन्म 14 डिसेंबर 1889 रोजी गुजरातमधील पोरबंदर येथे झाला. त्यांचे शिक्षण हॅरो आणि ट्रिनिटी कॉलेज, केंब्रिज येथे झाले, जिथे त्यांनी कायद्याची पदवी मिळवली. ते भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसचे सक्रिय सदस्य आणि महात्मा गांधींचे अनुयायी होते. त्यांनी पक्षातील विविध महत्त्वाच्या पदांवर काम केले आणि 1947 मध्ये त्यांची भारताचे पंतप्रधान म्हणून निवड झाली.

पंडित नेहरूंचा पंतप्रधान म्हणून कार्यकाळ राजकीय आणि आर्थिक सुधारणांनी चिन्हांकित होता. ब्रिटीश औपनिवेशिक राजवटीपासून भारताच्या स्वातंत्र्याच्या लढ्याचे त्यांनी नेतृत्व केले आणि 1950 मध्ये भारतीय राज्यघटना संमत करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावली. समाजातील गरीब आणि उपेक्षित घटकांसाठी विविध कल्याणकारी आणि विकास योजनांचा परिचय करून देण्यासही ते जबाबदार होते. त्यांनी भारतीय प्रशासकीय सेवा आणि भारतीय परराष्ट्र सेवा यांचीही पुनर्रचना केली.

पंडित नेहरू लोकशाही, धर्मनिरपेक्षता आणि समाजवादावर दृढ विश्वास ठेवणारे होते. त्यांनी अहिंसेच्या तत्त्वांवर विश्वास ठेवला आणि भारताच्या समस्या सोडवण्यासाठी गांधीवादी दृष्टिकोन स्वीकारण्याचा सल्ला दिला. ते अखिल भारतीय एकतेचे जोरदार पुरस्कर्ते होते आणि दक्षिण आशियाई प्रादेशिक सहकार्य संघटना (SAARC) आणि अलाइन चळवळीच्या निर्मितीमध्ये त्यांनी महत्त्वाची भूमिका बजावली.

पंडित नेहरू हे भारताच्या एकात्मतेचे आणि सामर्थ्याचे प्रतीक होते. त्यांना 1955 मध्ये भारतातील सर्वोच्च नागरी पुरस्कार, भारतरत्न, प्रदान करण्यात आला आणि 1964 मध्ये त्यांना शांततेचा नोबेल पुरस्कारही देण्यात आला. भारतातील सर्वात प्रिय आणि आदरणीय नेत्यांपैकी एक म्हणून ते कायमचे स्मरणात राहतील. पंडित नेहरू हे भारतातील लोकांसाठी नेहमीच प्रेरणास्थान राहतील.

पंडित नेहरू हे भारतातील सर्वात प्रसिद्ध राजकीय व्यक्तिमत्त्वांपैकी एक आहेत. स्वातंत्र्यलढ्यातील त्यांच्या अतुलनीय योगदानामुळे आणि भारतातील लोकांच्या कल्याणासाठी त्यांच्या वचनबद्धतेमुळे त्यांना अनेकदा ‘राष्ट्रपिता’ म्हणून संबोधले जाते. 1889 मध्ये अलाहाबाद येथे जन्मलेले पंडित नेहरू हे भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसच्या सर्वात महत्त्वाच्या नेत्यांपैकी एक होते. स्वातंत्र्यानंतर ते भारताचे पहिले पंतप्रधान होते आणि पूर्ण पाच वर्षांच्या कार्यकाळासाठी ते पद भूषवणारे पहिले पंतप्रधान होते.

पंडित नेहरू हे एक करिष्माई नेते होते ज्यांनी समाजातील सर्व घटकांच्या भल्यासाठी राष्ट्राला प्रेरणा दिली. अखंड भारताच्या कल्पनेवर त्यांचा ठाम विश्वास होता आणि ते गरीब आणि समाजातील उपेक्षित घटकांसाठी अत्यंत कटिबद्ध होते. त्यांना त्यांच्या अलिप्ततेच्या धोरणासाठी स्मरणात ठेवले जाते, ज्याने भारताला त्यावेळच्या दोन महासत्ता, USA आणि USSR पासून स्वतंत्र राहिले. त्यांनी ‘जय जवान जय किसान’चा नाराही लोकप्रिय केला, जो संपूर्ण देशाचा रॅली बनला.

योजना आयोग, भारतीय तंत्रज्ञान संस्था आणि नॅशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजी यासारख्या भारतातील अनेक महत्त्वाच्या संस्थांच्या निर्मितीमध्ये पंडित नेहरूंनी महत्त्वाची भूमिका बजावली. पंचवार्षिक योजना आणि हरित क्रांतीच्या अंमलबजावणीतही त्यांचा मोलाचा वाटा होता, ज्यामुळे भारतीय कृषी क्षेत्राचा कायापालट करण्यात मदत झाली. पंडित नेहरू हे भारताच्या स्वातंत्र्याच्या पूर्वसंध्येला दिलेल्या ‘प्रयत्न विथ डेस्टिनी’ या भाषणाचे शिल्पकार होते.

पंडित नेहरू अहिंसा आणि सत्याच्या गांधीवादी तत्त्वांवर दृढ विश्वास ठेवणारे होते. त्यांनी विवादांचे शांततापूर्ण निराकरण करण्याची वकिली केली आणि भारताची अखंडता आणि सार्वभौमत्व राखण्यासाठी कठोर परिश्रम केले. ते धर्मनिरपेक्षतेचे जोरदार पुरस्कर्तेही होते आणि धार्मिक अल्पसंख्याकांना आदराने वागवले जावे यासाठी ते उत्सुक होते. पंडित नेहरूंची राष्ट्रहितासाठी असलेली बांधिलकी आजही स्मरणात आहे आणि ते भारतीय इतिहासातील सर्वात आदरणीय नेत्यांपैकी एक आहेत. पंडित नेहरूंचे भारतासाठीचे योगदान पुढील पिढ्यांसाठी इतिहासाच्या इतिहासात कोरले जाईल.