स्वाध्याय प्रश्न इ 7 वी मराठी 4.श्रावण मास
4 – श्रावणमास
प्रश्न – कवितेतील प्राण्यांची नावे
उत्तर: प्राणी हरण, पडसे, खिल्लारे
प्रश्न – कवितेतील पक्ष्यांची नावे
उत्तर – बगळे,
प्रश्न – कवितेतील फुलांची नावे
उत्तर – सोनचाफा, केवडा. पारिजातक.
(१) देवदर्शनाला गेलेले लालदाना
2) फ्लॉवर -लीफ तोडणे – सुंदर केस
3) गाणी गाणे – गोप
प्रश्न. ‘सुंदर बाळा या फुलमाला’ या ओळीतील तत्सम वर्णांचा वापर गोड आवाज निर्माण करतो
घडते. त्यामुळे पंक्ती गुणाकार केल्यासारखे वाटते. कवितेत अशा ओळी शोधा आणि लिहा.
उत्तर – श्रावण मासी हर्ष मानसी, तारुशिखरावर, उंच घरांवर, वाढत्या पाण्यावर, खालच्या अवनीवर, सुंदर हिरण हिरव्या कुरणांवर.
प्रश्न. कवितेत खालील ओळी शोधा आणि लिहा:
(1) एका क्षणात पाऊस पडतो, काही क्षणात लोकर पडतो.
उत्तर: कवितेतील ओळी क्षणात येतात.
2) खडबडीत ऊन झाडांवर आणि घरांवर पडते.
उत्तर: कवितेतील ओळी तरुण शिखरे आणि उंच घरांवर पडणारी पिवळी लोकर आहेत.
३) हरीण त्यांच्या कुशीत कुरणात चरत आहेत
उत्तर: हिरव्या कुरणात खेळणाऱ्या एका सुंदर हरणाच्या या ओळी आहेत
पुढे काय होते ते लिहा:
पहिला पाऊस आला की
उत्तर: उन्हाळ्यात हवामान गरम असते. घामाच्या धारांनी जनजीवन विस्कळीत झाले आहे. पहिला
पाऊस पडल्यावर मन प्रसन्न होते. गरवा हवेत येतो. पावसात आंघोळ केल्यानंतर संपूर्ण सृष्टी आनंदी दिसते.
पहिला पाऊस सर्व प्राण्यांना आनंद देणारा आहे.
साडीवर साडी पडल्यावर …
उत्तर: आषाढ महिन्यात मुसळधार पाऊस पडतो. साडीवर साडी पडते. पावसात भिजा
बत्ते. झरे, नद्या, नाले ओसंडून वाहतात. प्राणी आणि पक्ष्यांना भरपूर पाणी मिळते. सर्व सृष्टी आंघोळ केली जाते, प्राणी आणि पक्षी आश्रय घेतात. शेतकरी आनंदी आहेत.
प्रश्न: श्रावण आणि वैशाख या दोन महिन्यांमधील निसर्गातील फरक तुमच्याच शब्दात लिहा.
उत्तर: कडक ऊन वैशाखात येते. जमिनीला भेगा पडतात. हातपाय गळणे देखील होते. घामाची धार.
घेते. नदी वाहते. गुरांना हिरवा चारा मिळत नाही. तहान प्राण्यांचे जीवन विस्कळीत करते.
श्रावणात मुसळधार पाऊस पडत होता. लोकर खडबडीत होते. लोकर पावसाचा सुखद लपंडाव सुरु होतो.
हवा आनंददायी आहे. शेतात पेरलेले बियाणे उगवते. शेतकरी आनंदी आहेत. नद्या मुबलक प्रमाणात वाहतात. गुरांना हिरवा चारा मिळतो. सर्व सृष्टी हिरवी होती. प्राणी, पक्षी आणि लोक आनंद आणि उत्साहात राहतात.
प्रश्न पाऊस आणि छत्री यांच्यातील संवाद कल्पना करा आणि लिहा.
पाऊस: उबदार पृथ्वी उबदार झाली पाहिजे; तर मी एवढ्या उंचीवरून खाली येतो आणि तू मला का थांबवतोस?
छत्री: नाही भाऊ! मी तुम्हाला अडवणार नाही. मी फक्त लोकांना ओले होण्यापासून वाचवतो.
पाऊस: पण एखाद्या दिवशी लोकांनी ओले व्हायला हवे! गुरेढोरे, सारी सृष्टी भिजते … मग माणसांचे काय?
छत्री: तसे नाही! जेव्हा लोक ओले होतात तेव्हा ते खाली पडतात आणि खोकतात. मला डॉक्टरांकडे जावे लागेल. मला विशेषतः मुलांची काळजी घ्यावी लागेल.
पाऊस: सत्य तुमचे आहे. तुम्ही त्यांचे रक्षण करा. पण एक विचारा?
छत्री – विचार करू नका!
पाऊस: तुम्ही लोकांचे रक्षण करता. तर तू का ओला आहेस?
छत्री: उत्तर अगदी सोपे आहे! अहो, वर्षभर मी अडचणीत आहे. तू माझ्याकडे आलास
आनंद येतो. हो किंवा नाही ?
पाऊस: धन्य तुझी बायको.