स्वाध्याय प्रश्नोत्तरे सामान्य विज्ञान 8. स्थितीक विद्युत

स्वाध्याय प्रश्नोत्तरे सामान्य विज्ञान 8. स्थितीक विद्युत

प्रश्न. रिक्त जागेत कंसात योग्य पर्याय लिहा:

(नेहमी तिरस्कार, नेहमी आकर्षण, नकारात्मक शुल्काचे विस्थापन, सकारात्मक शुल्काचे विस्थापन, अणू, रेणू, स्टील, तांबे,

प्लास्टिक, फुगवलेला फुगा, चार्ज केलेल्या वस्तू, सोने)

उत्तरे –

(1) एकसंध विद्युत शुल्कामध्ये नेहमीच प्रतिकर्षण असते.

(2) नकारात्मक शुल्काच्या विस्थापनाने एखाद्या वस्तूमध्ये विद्युत चार्ज तयार होतो.

(3) तांब्याच्या पट्ट्यापासून वीज तयार केली जाते.

(4) प्लास्टिक घर्षणाने सहजपणे विद्युत चार्ज होत नाही.

(5) नेहमीच आकर्षण असते, जेव्हा विषम विद्युत शुल्क जवळ आणले जाते.

(6) विद्युत चार्ज केलेल्या वस्तू ओळखल्या जाऊ शकतात.

प्रश्न. खालील विधाने चुकीची असल्यास, ती दुरुस्त करा आणि विधान चुकीच्या पद्धतीने पुन्हा लिहा:

(1) आकर्षण चाचणीचा वापर विद्युतभारित वस्तू ओळखण्यासाठी केला जातो.

उत्तर: दोषपूर्ण, विद्युतभारित वस्तू ओळखण्यासाठी प्रतिकर्षण चाचणी वापरली जाते.

(२) जेव्हा काचेची टीप रेशमी कापडावर चोळली जाते तेव्हा टीप चार्ज केली जाते.

उत्तरे: बरोबर.

प्रश्न. फरक स्पष्ट करा:

लोड लोड आणि अंमलात आणण्याच्या पद्धती:

उत्तर:

शुल्क वाहून नेण्याच्या पद्धती

1, ही पद्धत वाहक आणि प्रतिरोधक दोन्ही चार्ज करण्यासाठी वापरली जाऊ शकते.

2. या पद्धतीत चार्ज केलेल्या वस्तूला थेट चार्ज केलेल्या वस्तूने स्पर्श करावा लागतो.
3. या पद्धतीमध्ये, चार्ज केलेल्या ऑब्जेक्टवरील चार्जचे समान शुल्क इतर शुल्काला दिले जाते.
4. या पद्धतीनुसार, पदार्थाला दिलेले शुल्क समान राहते.

पदार्थ चार्ज करण्याच्या अंमलबजावणीच्या पद्धती

1. या पद्धतीद्वारे केवळ वाहक पदार्थांचे प्रमाण करता येते.
2. या पद्धतीमध्ये चार्ज केलेली वस्तू चार्ज केलेल्या ऑब्जेक्टच्या जवळ असते, पण त्याला थेट स्पर्श करत नाही.
3. या पद्धतीत चार्ज केलेल्या वस्तूवरील शुल्काविरुद्ध जातीचा चार्ज जवळच्या टोकाला निर्माण होतो आणि त्याच प्रजातीचा चार्ज अगदी शेवटच्या टोकाला तयार होतो.
4. या पद्धतीनुसार, पदार्थामध्ये निर्माण होणारा शुल्क जोपर्यंत चार्ज केलेला पदार्थ जवळ असतो तोपर्यंत टिकतो, आणि जर विरुद्ध जातीचा चार्ज कायम ठेवायचा असेल तर मुक्त एकसंध शुल्क जमिनीच्या संपर्क पद्धतीद्वारे भरावे लागते.

प्रश्न 4. खालील प्रश्नांची उत्तरे एका वाक्यात लिहा:

(1) विजेपासून स्वतःचे संरक्षण कसे करावे?

उत्तर: विजेपासून संरक्षण करण्यासाठी घरात आश्रय दिला पाहिजे.

(2) शुल्क कसे निर्माण होतात?

उत्तर: जेव्हा दोन विशिष्ट वस्तू एकमेकांवर घासल्या जातात, तेव्हा एका वस्तूवरील नकारात्मक शुल्क दुसऱ्या वस्तूवर जाते आणि दुसरी वस्तू नकारात्मक चार्ज होते, तर पहिली वस्तू पाणी-चार्ज होते.

(3) प्रत्येक वेळी पाऊस पडताना तुम्हाला वीज का दिसत नाही?

उत्तर: ढगांवर मोठ्या प्रमाणावर इलेक्ट्रिक चार्ज निर्माण होतो तेव्हाच वीज पडण्याची शक्यता असते.

(4) रेशमी कापडावर काचेची रॉड चोळल्यावर, कापडावर कोणत्या प्रकारचा विद्युतभार निर्माण होतो?

उत्तर

(5) लोकरीच्या कापडावर प्लास्टिकची काडी घासली जायची. प्लास्टिकच्या रॉडवर कोणत्या प्रकारचे विद्युत शुल्क निर्माण होते?

उत्तर: लोकरीच्या कापडावर प्लास्टिकची काठी चोळली गेली असती. प्लॅस्टिकच्या रॉडवर नकारात्मक चार्ज तयार होतो.

(6) कोणत्या शास्त्रज्ञाने विद्युत शुल्कास सकारात्मक चार्ज (+) आणि नकारात्मक चार्ज (-) असे नाव दिले?

उत्तर: इलेक्ट्रिक चार्जला शास्त्रीय बेंजामिन फ्रँकलिनने पॉझिटिव्ह चार्ज (+) आणि नकारात्मक चार्ज (-) असे नाव दिले.

(7) एखादी वस्तू विद्युतदृष्ट्या उदास असते असे कधी म्हटले जाते?

उत्तर: जेव्हा सकारात्मक चार्ज (+) आणि नकारात्मक चार्ज (-) दोन्ही ऑब्जेक्टवर संतुलित असतात; मग त्या वस्तूवरील निव्वळ शुल्क शून्य आहे. अशा परिस्थितीत वस्तू विद्युतदृष्ट्या उदासीन असल्याचे म्हटले जाते.

(8) स्थिर शुल्काची वैशिष्ट्ये काय आहेत?

उत्तर: स्थिर शुल्क ऑब्जेक्टवर घर्षण बिंदूवर असतात. जेव्हा दोन वस्तू एकमेकांवर घासल्या जातात, तेव्हा वस्तूंवर निर्माण होणारे विद्युत शुल्क हे विषम आणि समान मूल्याचे असतात आणि केवळ थोड्या काळासाठी असतात. (दोन वस्तूंवर एकत्रित निव्वळ शुल्क शून्य आहे.)

(9) घर्षणाने विद्युत शुल्क निर्माण करणाऱ्या पाच पदार्थांची नावे सांगा.

उत्तर: (a) काच (b) आबनूस (c) प्लॅस्टिक (d) रेशीम (e) लोकर घर्षण विद्युत चार्ज निर्माण करते.

(10) काचेच्या रॉडच्या टोकाला रेशीम कापडावर घासल्यास कुठे आणि कोणते शुल्क निर्माण होते?

उत्तर: या क्रियेमध्ये काचेच्या रॉडचा शेवट जो रेशीम कापडावर चोळला जातो आणि रेशीम कापडाचा चोळलेला भाग चार्ज केला जातो.

प्रश्न. खालील प्रश्नांची छोटी उत्तरे लिहा:

(1) पाऊस पडताना किंवा विजेचा तडाखा असताना छत्री बाळगणे योग्य का नाही हे स्पष्ट करा.

उत्तर: सहसा छत्रीची मधली रॉड धातूची बनलेली असते आणि त्याचा वरचा भाग टोकदार असतो आणि छत्रीच्या काड्याही धातूच्या असतात. जेव्हा तुम्ही पाऊस, वीज किंवा गडगडाटी वादळ असताना छत्री घेऊन बाहेर जाता, तेव्हा छत्रीच्या वरच्या टोकाला वीज पडण्याची शक्यता असते. तुमचे शरीर विजेचे कंडक्टर असल्याने, तुम्हाला या विजेचा धक्का बसण्याची शक्यता जास्त आहे. परिणामी, तुमचा मृत्यू होण्याची शक्यता जास्त असते. हे होऊ नये म्हणून छत्री घेऊन बाहेर जाऊ नका.

(2) स्पष्ट करा: घर्षण वीज आणि स्थिर वीज.

उत्तर: जेव्हा काही निश्चित असते