8 – अंधार
वादळी पावसाची वैशिष्ट्ये
(1) विजेचा कडकडाट (2) गारा
शब्दावली पूर्ण करा:
वादळाच्या गर्तेत सापडला
वाघ
वाघ इथे उभा राहिला
पडलेल्या अंतरात भिंतीखाली
उतारा मध्ये दोन समानार्थी शब्द
आश्रय, निवारा
प्रत्येक घटनेमागे तुम्हाला वाटणारी कारणे लिहा
(1) भांडे विकृत झाल्यावर गाढवाच्या पाठीवर नेहमी बसलेले असते.
उत्तर: तो नेहमी गाढवाच्या पाठीवर भांडे लावत असे आणि शेजारच्या गावात जाऊन ते विकायचा.
ती एका ओळखीच्या घरी राहायची. तर गाढवाची पाठ रिकामी होती. म्हणून नेहमी मध विकणे
तो गाढवाच्या पाठीवर येऊन बसायचा.
(२) गज्याने वडिलांसोबत जाण्यास नकार दिला.
उत्तर: गज्या आपल्या वडिलांसोबत नेहमी वाघाच्या सिंहाला अंधाराची भीती दाखवत असे.
जाण्यास नकार दिला.
(3) वाघ नेहमीपेक्षा दुप्पट हलवू लागला.
उत्तर: तो नेहमी वाघाला गाढव समजत बसला. पण वाघाला त्याच्या पाठीवर मुंग्या आल्यासारखे वाटले
बसलेला आहे. जेव्हा त्याला समजले की तो प्रत्यक्षात वाघाच्या पाठीवर बसला आहे, तेव्हा तो इतका भरला होता की त्याने उडायला सुरुवात केली. वाघाच्या हे लक्षात आल्यावर वाघाने दोनदा हालचाल सुरू केली.
(४) नेहमी आकाशाकडे बघून करुणा रडू लागली.
उत्तर: आम्ही वाघाच्या पाठीवर बसलो आहोत. त्यातून सुटका करून घ्या, म्हणून नेहमी आकाशाकडे पाहून करुणा भीक मागू लागला.
खालील मुद्द्यांवर माहिती लिहा
1) शाश्वत व्यवसाय
उत्तर: (1) मातीची भांडी बनवणे आणि विकणे हा नेहमीच एक व्यवसाय होता. गाढवाच्या पाठीवर मटकी
तो शेजारच्या गावातील बाजारात जायचा. उरलेले भांडे धरून नेहमी गाढवावर बसून
बस एवढेच.
(२) सदाचा मुलगा गजानन
सदाला गजानन नावाचा मुलगा होता. एकदा तो शेजारच्या गावातील बाजारात जायचा
घट्ट धरून ठेवा. त्याच वेळी, आदल्या रात्री जोरदार पाऊस झाला. त्या कत्तलीत एक वाघ कायमचा सापडला
तो घराच्या मागच्या भिंतीतील एका भेगात लपला होता.
(3) चिरंतन तिरस्कार
गाढवाचा शोध घेत तो अंधारात भोकात आला. वाघ नेहमी गाढव म्हणून त्याच्या पाठीवर बसत असे. सदा आणि मुलगा यांच्यातील संभाषणातून वाघाला अंधाराबद्दल कळले होते. तिला वाघाची भीती
मनात होते. त्याला नेहमी त्याच्या पाठीवर बसलेले पाहून वाघाने विचार केला की तो अंधारात बसला आहे. त्यामुळे वाघ घाबरला
(4) नेहमी आपले स्वतःचे उपाय करा
तो वाघाच्या पाठीवर बसून आपण गाढव आहे असे समजल्यावर तो नेहमी घाबरला.
अशाप्रकारे, दोघांमधील गैरसमजुतीमुळे दहशत निर्माण झाली. या परिस्थितीतून कायमची कशी मुक्तता करावी
मी ते करण्याचा विचार करत होतो. मग, वाघ वडाच्या झाडाखाली जाऊ लागताच, नेहमी लटकलेल्या पारंबी
तो पकडला आणि झाडावर चढला. त्याच्या पाठीवरून अंधार नाहीसा झाल्याने वाघही पळून गेला.
प्रश्न – कोण, कोणाला आणि का?
(1) “काई भेव नोक दखू नर वाघाफाघाचा”
असे गजानन वडील सदा यांना म्हणाले.
त्याला नेहमी आपला मुलगा गज्याला बाजारात घेऊन जायचे होते, त्यामुळे तो गज्याला घाबरत होता
गजाननने वडिलांना हे नाकारण्यास सांगितले.
(2)
असेच गजानन नेहमी म्हणत.
गजानन बाजारात येण्यावर ठाम होता. त्याला कायमचा कोल्हा. लांडगे आणि वाघांची भीती. पण गज्याला ते आवडले नाही, म्हणून तो तिला नेहमी अंधाराची भीती दाखवायला सांगायचा
3) ‘गडद वाराने रेलली
तेच वाघाने स्वतःला सांगितले.
जेव्हा त्याला समजले की तो प्रत्यक्षात वाघाच्या पाठीवर बसला आहे, तेव्हा तो घाबरून उडू लागला. वाघाला वाटले की हे अंधत्वाचे कृत्य असावे, म्हणून वाघाने स्वतःला हे सांगितले.
(4) ‘गचकंधारी आज खाल्ल्याशिवाय राहत नाही,’
तेच वाघाने स्वतःला सांगितले.
जेव्हा पारंबीने स्वत: ला फाशी लावून वाघाची सुटका केली, तेव्हा वाघाला असे वाटले की तो अंधार आहे.
आपोआप गेले; त्यामुळे घाबरलेला वाघ स्वतःशीच म्हणाला.
प्रश्न – धडा मध्ये विनोदी प्रसंग लिहा की हा धडा वाचताना तुम्ही खूप हसले.
उत्तर:
प्रकरण 1: गजानन नेहमी कोल्हे, लांडगे आणि वाघांना घाबरतो जेणेकरून तो बाजारात येऊ नये
दाखवत होता आणि शेवटी तो अंधाराला घाबरला. या प्रसंगी खूप हशा पिकतो.
भाग 2: सदा आणि गजानन यांच्यातील संवाद ऐकल्यावर वाघही घाबरतो.
प्रकरण 3: जेव्हा तुम्हाला नेहमी माहित असते की तुम्ही गाढव नाही; तेव्हा मी वाघाच्या पाठीवर बसलो होतो
परिस्थिती बघता येते आणि हसता येते. वाघ आणि सडा दोघेही फरार होते.
प्रश्न – खालील वाक्यांशासाठी प्रत्येकी एक शब्द लिहा:
ज्याला शत्रू नाही. -अजातशत्रू
मोफत पाणी मिळण्याची जागा. – पानपोई
धान्य साठवण्याची जागा. – पॅन्ट्री
दुसऱ्याच्या मनाचा जाणकार. – मनकवडा
डोंगर तलाव ओलांडणारा रस्ता. – बोगदा
वाक्याच्या स्वरूपात योग्य बदल करून वाक्य पूर्ण करा:
(मेटाकुटीला येणे, उपहास करणे, पळून जाणे, संशयाच्या पाल फडफडवणे.)
(1) पतंग पकडण्यासाठी धडपडणाऱ्या मुलांनी एकच विनोद केला.
(२) उघड्या भांड्यात पाणी पाहून अबोलीला त्याचा राग आला.
(3) मुलांची गंमत पाहून आईचे आयुष्य संपुष्टात आले.
(4) पोलिसांना पाहून चोर पळून गेला.
(1) ‘गचकंधारी’ मजकूरातील पात्र काल्पनिक आहे किंवा नाही, त्याबद्दल आपले मत लिहा.
नमुना उत्तर:
गचकांधारी हे काल्पनिक पात्र आहे.