Q1. शोधा आणि लिहा:
उत्तरे सांगा
(1) कोकण किनाऱ्यावरील आफ्रिकेतील लोक – सिद्दी
(२) अमृतानुभव ग्रंथाचे लेखक – संत ज्ञानेश्वर
(3) संत तुकारामांचे गाव – देहू
(4) भारुडचे संगीतकार – संत एकनाथ
(5) बल पूजेचे महत्त्व स्पष्ट करणे – रामदास स्वामी
(6) महिला संतांची नावे – संत सोयराबाई, संत निर्मलाबाई, संत मुक्ताबाई, संत जनाबाई, संत कान्होपात्रा, संत बहिणाबाई स्यूरकर.
Q2. योग्य पर्याय निवडा: व सांगा
उत्तरे
(৭) भारताच्या पश्चिम किनारपट्टीवर गोवा आणि वसई राज्ये स्थापन झाली-
पोर्तुगीजांनी
(2) सर्वात लहान रहिवासी काय होते?
डोके
(३) या वर्षी महाराष्ट्रात मोठा दुष्काळ पडला.
इ. सी. 1630
(4) हे महाराष्ट्रातील संत चळवळीचे मुख्य केंद्र होते.
पंढरपूर
(5) समर्थ संप्रदायाची स्थापना कोणी केली?
रामदास स्वामी यांनी
Q3. खालील सारणी सोडा:
गाव / मौजा
छोट्या गावाला गाव किंवा मौजा असे म्हणतात.
पाटील हे गावचे प्रमुख होते आणि कुलकर्णी यांनी महसुलाची नोंद ठेवली होती.
वाई शहरातील एक छोटेसे गाव
शहर
मोठ्या गावाला, परगण्याच्या मुख्य ठिकाणी
शेटे आणि महाजन कारभारी होते.
वाय कसबा, इंदापूर कसबा
परगणा
अनेक गावे परगणे झाली.
देशमुख आणि देशपांडे हे वतनदार आहेत
पुणे किंवा चाकण परगणा.
प्रश्न पुढील श्लोक कोणाचा आहे ते ओळखा:
उत्तरे
(1) ‘जे का रंजले गांजले. तो म्हणतो जो आपुले – संत तुकाराम
(२) ‘नचू कीर्तनाचे रंग. ज्ञानदीप लावु जागी ‘- संत नामदेव
(3) ‘मराठा तितुका मेळावा महाराष्ट्र धर्म वाढवावा’ – रामदास स्वामी
(4) ‘कांदा मुळा भाजी. अवधी विठाई माझी ‘- संत सावता महाराज
(5) ‘संस्कृत वाणी देवे केली. पण चोरकडून प्राकृतचे काय झाले? ‘ – संत एकनाथ
()) ‘जोडोनिया संपत्ती हा सर्वोत्तम सराव आहे. दुःखी विचारांची विक्री करा ‘ – संत तुकाराम
प्रश्न: 17 व्या शतकात महाराष्ट्रातील समाजात निर्माण झालेले दोष
अंधश्रद्धा, कर्मकांड, आस्तिक वृत्ती, प्रयत्नांचा अभाव
महाराष्ट्रातील चार परगनांची नावे
इंदापूर, चाकण, पुणे, शिरवळ
प्रश्न- ते काय आहे?
(1) बुडुक
उत्तर: मूळ गावाला बुटुक म्हणतात
2) ओक.
उत्तर त्या बदल्यात त्यांना शेतीतून शेतकऱ्याच्या उत्पन्नाचा वाटा मिळतो. त्याला ‘बलुतम’ म्हणतात.
(३) मातृभूमी,
उत्तर: ‘वतन’ म्हणजे वडिलोपार्जित आणि कायमस्वरूपी वापरासाठी दिलेली जमीन.
(4) टोपकर.
उत्तर: पोर्तुगीज, इंग्लिश, डच आणि फ्रेंच युरोपियन जे व्यापाराच्या उद्देशाने भारतात आले त्यांना त्यांच्या डोक्यातून ‘तोपकर’ म्हटले गेले.
(5) खुर्द.
उत्तर: मूळ गावाजवळ नवीन गाव वसलेले असल्यास, दोन्ही गावे स्वतंत्र असल्याचे दाखवण्यासाठी नवीन गावाला खुर्द असे म्हणतात.
प्रश्न खालील अधिकाऱ्यांचे कार्य लिहा:
(१) पाटील,
उत्तर: (1) गावाचा प्रमुख म्हणून, गावातील वाद मिटवणे. (2) गावात शांतता निर्माण करणे. (3) लोकांना जास्तीत जास्त जमीन लागवडीसाठी प्रोत्साहित करणे.
(२) कुलकणी.
उत्तर: (१) पाटलाच्या कामात मदत करणे. (2) गोळा केलेल्या महसुलाची नोंद करणे.
(3) शेटे – महाजन.
उत्तर: (1) गावात पेठ स्थापन करणे. (२) महाजन पेठेचे हिशेब ठेवत असत.
(4) देशमुख.
उत्तर: (१) परगनातील पाटलांचे प्रमुख (२) परगण्यातील वाद मिटवून शांतता प्रस्थापित करणे. (3) परगण्यातील कृषी उत्पन्न वाढवण्यासाठी (4)
(5) देशपांडे.
उत्तर: (१) परगण्यातील कुलकर्णी प्रमुख, (२) परगनामध्ये जमा झालेल्या महसुलाची नोंद करणे. (3) रयत आणि सरकार यांच्यातील दुवा म्हणून काम करणे.
प्रश्न – खालील प्रश्नांची छोटी उत्तरे लिहा:
(1) दुष्काळ लोकांसाठी मोठी समस्या का आहे असे वाटले?
उत्तर: (१) दुष्काळामुळे अन्नधान्य मिळणे कठीण होते. (२) अशा वेळी अन्नधान्याच्या किमती वाढत होत्या. (३) पाण्याच्या कमतरतेमुळे जनावरांना चारा मिळू शकला नाही. यामुळे दुष्काळ ही राज्याची मोठी समस्या होती.
(2) 1630 मध्ये महाराष्ट्रातील दुष्काळाचा लोकांवर काय परिणाम झाला?
1630 मध्ये महाराष्ट्रातील दुष्काळाचा लोकांवर पुढील परिणाम झाला – (1) तीव्र अन्न टंचाईमुळे कुटुंबे नष्ट झाली (2) गुरे मरण पावली. (3) शेती, व्यवसाय आणि उद्योग कोसळल्यामुळे लोकांचे आर्थिक व्यवहार ठप्प झाले. (4) लोक वनवासात गेले.
(3) संतांनी समाजाला कोणती शिकवण दिली?
उत्तर: संतांनी समाजाला पुढील शिकवणी दिल्या- (१) त्यांनी देवासमोर समानतेचा संदेश दिला, (२) त्यांनी लोकांना मानवता आणि मानवतेच्या धर्माबद्दल शिकवले. (३) सर्वांवर प्रेम करणे, एकत्र राहणे आणि एकतेने जगणे.
(4) संतांनी केलेले कार्य लिहा.
उत्तर: संतांनी पुढील गोष्टी केल्या – (१) समाजात जनजागृती झाली. (२) संतांच्या काळात कसे वागावे यावरील संतांच्या शिकवणीमुळे लोकांना खूप मानसिक आधार आणि आत्मविश्वास मिळाला. (3) समाजातील धर्मांच्या अधोगती अवस्थेत संतांनी धर्माचा खरा अर्थ सांगून लोकांचे रक्षण केले. (4) सामान्य भाषेत लोकांना उपदेश देऊन समाजाचे नैतिक आचरण सुधारणे.
प्रश्न लिहा: (कारणे लिहा.)
(१) सतराव्या शतकाच्या सुरुवातीला महाराष्ट्रात अस्थिरता आणि असुरक्षितता निर्माण झाली होती.
उत्तरे
Please let me know if you’re looking for a writer for your weblog.
You have some really great posts and I feel I would
be a good asset. If you ever want to take some of
the load off, I’d really like to write some content for
your blog in exchange for a link back to mine.
Please send me an e-mail if interested. Many thanks!
Superb post however I was wanting to know if you could
write a litte more on this subject? I’d be very grateful if you could elaborate a little bit more.
Appreciate it!
Howdy, i read your blog occasionally and i own a similar one and
i was just wondering if you get a lot of spam feedback?
If so how do you prevent it, any plugin or anything you can recommend?
I get so much lately it’s driving me insane so any assistance is very much appreciated.