स्वाध्याय प्रश्नोत्तरे इ 7 वी सामान्य विज्ञान 2.वनस्पती रचना व कार्य

2.वनस्पती रचना व कार्य

वनस्पतींची रचना आणि कार्ये

प्रश्न 1. योग्य शब्दाने रिक्त जागा भरा:

(1) मधमाशीच्या आतून जमिनीच्या दिशेने वाढणाऱ्या भागाला मूळ म्हणतात.

(२) केशरचना मुळांच्या टोकाला केसाळ धागे असतात.

(3) मोनोकोटीलेडोनस वनस्पतींमध्ये तंतुमय मुळे असतात.

(4) स्टेमच्या दोन फांद्यांमधील अंतर याला स्टेम म्हणतात.

(5) पानाच्या पसरलेल्या भागाला पर्णसंभार म्हणतात, तर पुढच्या टोकाला पान म्हणतात.

(6) कळीच्या अवस्थेत पाकळ्या हिरव्या, पानांसारख्या असतात. या आच्छादनाने झाकलेले आहेत.

प्रश्न. खालील वाक्य चुकीचे असल्यास ते बरोबर लिहा. चुकीची विधाने दुरुस्त करा आणि पुन्हा लिहा:

(1) जमिनीच्या वर वाढणाऱ्या भागाला मूळ म्हणतात.

ओमिशन (जमिनीच्या वर वाढणाऱ्या भागाला शूट म्हणतात.)

(२) तंतुमय मुळे जे स्टेममधून फुटतात त्यांना तंतुमय मुळे म्हणतात.

ते बरोबर आहे.

(3) गाजर आणि मुळा सुधारित देठ आहेत.

वगळणे (गाजर मुळा सुधारित मुळे आहेत.)

(4) एकाच झाडाची पाने आणि एकच केंद्र असलेल्या पानांना कंपाऊंड पाने म्हणतात.

वगळणे (एकाच झाडाची पाने आणि एकच केंद्र असलेली पाने साधी पाने म्हणतात.)

(5) अंडाशयांना फलित केले जाते आणि फळांमध्ये रूपांतरित केले जाते.

ओमिशन (अंडाशय फलित आणि बीममध्ये रूपांतरित होतात.)

प्रश्न- प्रत्येक गुणधर्माचे एक पान शोधा आणि वनस्पतीचे वर्णन लिहा

गुळगुळीत पृष्ठभाग, उग्र पृष्ठभाग, मांसल झाडाची पाने, झाडाची पाने कापली.

उत्तर: (1) गुळगुळीत पृष्ठभाग: केळी केळीच्या झाडाला गुळगुळीत पाने असतात. केळीचे झाड जगातील सर्वात मोठी मांसल फुलांची वनस्पती आहे. केळीचे झाड कांद्यापासून बनवले जाते. त्याची खोड वेशात आहे. खरा खोड नाही. पानांचा पाया रुंद आणि एकमेकांभोवती घट्ट गुंडाळलेला असतो. याला केळीचा खांब असेही म्हणतात. केळीची पाने मऊ, गुळगुळीत आणि मोठी असतात. ते जेवणासाठी देखील वापरले जातात. केळीच्या झाडाला फुले येतात, त्याला केळीचे फूल म्हणतात. केळीच्या फुलांपासून केळीचे गुच्छ मिळतात. एका गुच्छात सहसा 20 पर्यंत केळी असतात.

2) खडबडीत पृष्ठभाग: पारिजातक – पारिजातकाचे पान खडबडीत असते. पारिजातक / प्राजक्त एक लहान झुडूप आहे. हे झाड 10 मीटर पर्यंत वाढते आणि लालसर देठासह पांढरी फुले असतात. सकाळी अशी फुले पारिजातकाच्या झाडाखाली सडताना दिसतात. त्याची पाने उग्र आणि उग्र दिसतात. पण त्यात अनेक औषधी गुणधर्म आहेत. प्राजक्ताची पाने आयुर्वेदिक आणि होमिओपॅथीक औषधांमध्ये वापरली जातात. पारिजातका वृक्षाबद्दल पुराणात अनेक आख्यायिका आहेत. इंग्रज मात्र त्याला उदास झाड किंवा दु: खाचे झाड म्हणतात, ज्यांची फुले सूर्य उगवल्यावर सुकतात.

3) मांसल झाडाची पाने: जलपर्णी- जलपर्णीची पाने मांसल असतात. जलपर्णी ही पाण्यात वाढणारी आणि पाण्यावर तरंगणारी वनस्पती आहे. त्याची खोडही फुगलेली आणि हिरवी असते. या वनस्पतीमध्ये वर्षभर निळी फुले असतात. एका वनस्पतीमध्ये एका वर्षात तीन हजारांहून अधिक बियाणे तयार करता येतात. हे वेगाने पसरते आणि नियंत्रित करणे आवश्यक आहे. पाण्याच्या पक्ष्यांच्या अनियंत्रित वाढीमुळे माशांना पुरेसा ऑक्सिजन मिळत नाही. यामुळे त्यांच्या वाढीवर, जलचर परिसंस्थेवर आणि जैवविविधतेवर विपरित परिणाम होतो. याला जल संवर्धन असेही म्हणतात

4) झाडाच्या पानावर काटे: केवडा – केवडाच्या झाडाच्या पानावर काटे असतात. केवडा वनस्पती साधारणपणे 1 मीटर उंच एक लहान झुडूप आहे. त्याची खोड मजबूत आणि मध्यम आकाराची आहे. झाडाचा वरचा भाग पानांच्या मुकुटासारखा दिसतो. केवड्याची सुवासिक पाने स्त्रिया त्यांच्या केसांमध्ये वापरतात. मादी फुले आणि नर फुले वेगवेगळ्या झाडांवर येतात.

प्रश्न खालील प्रश्नांची उत्तरे लिहा

(1) वनस्पती अवयवांचे कार्य स्पष्ट करा.

उत्तर: (१) मुळे, देठ, पाने, फुले, फळे हे वनस्पतीचे वेगवेगळे भाग आहेत.

(2) रूट फंक्शन्स: (अ) रोपाला जमिनीत घट्ट मुळे लावून आधार देणे. (ब) मातीचे पाणी आणि क्षार

शोषण करणे. (C) काही मुळे रूपांतरित होतात. श्वसन, पुनरुत्पादन, अन्न साठवण, सहाय्य उपक्रम त्यांच्याद्वारे केले जातात.

3) खोडांची कार्ये (अ) पाने उचलणे. (ब) निवडुंगा खोड प्रकाश संश्लेषण कमी करते.

(सी) रूपांतरित सोंडे अन्न साठवण, पुनरुत्पादन, समर्थन यासारखी कार्ये करतात. (D) मुळांनी शोषलेले पाणी आणि

पानांच्या अन्नाचे रोपाच्या इतर भागात हस्तांतरण.

(4) पानांची कार्ये (a) प्रकाश संश्लेषणाद्वारे अन्न उत्पादन (b) वाष्पोत्सर्जन (c) रूपांतरित पाने पुनरुत्पादन, अन्न साठवण, आधार यासारखे कार्य करतात.

फ्लॉवर फंक्शन्स पुनरुत्पादन किंवा पुनरुत्पादन.

(फळ कार्ये: अन्न साठवण आणि बियाणे संरक्षण.

2) काजळीच्या मुळाची रचना स्पष्ट करा.

उत्तर: (१) काजळीचे मूळ हे डिकोटिलेडोनस वनस्पतीचे मुख्य मूळ आहे. ते सुरवातीपासून तयार होतात. (2) किंवा

काजळीची मुळे जमिनीत तुटलेली आहेत. (३) उपप्रजाती तिरपे वाढतात आणि जमिनीत दूरवर पसरतात. तर झाड

आधार मिळतो. (4) केस काजळीच्या मुळांच्या टोकावर केसांसारखे धागे असतात. हे फक्त पाणी आणि क्षार शोषून घेते. (5) मुळाच्या टोकाला रूट कॅप असते. टीप नाजूक असल्याने, टोपी इजा टाळण्यासाठी वापरली जाते.

(3) विविध प्रकारची मुळे लिहा.

उत्तर: (१) काजळी रूट आणि तंतुमय रूट हे मुळांचे दोन प्रमुख प्रकार आहेत. (२) काजळीची मुळे द्विध्रुवीय वनस्पतींमध्ये असतात, तर मोनोकोटीलेडोनस वनस्पतींमध्ये तंतुमय मुळे असतात. (३) मुळाचे प्रदर्शन करण्यासाठी रूपांतर झाले आहे